کاوشنامه شماره ۱

جایزه نوبل چیه و از کجا میاد؟

این همه سال اسم جوایز متعددی مثل اسکار،توپ طلا و نوبل رو میشنویم ولی تاحالا سوال براتون پیش اومده که جایزه ی نوبل چیه؟ برنده نوبل توسط چه کسی انتخاب میشه؟ یک کار علمی برای اینکه برنده نوبل بشه چه ویژگی هایی باید داشته باشه؟
بریم که در ادامه به این سوالات جواب بدیم.

جایزه نوبل معتبرترین جایزهایه که در حوزههای علمی به یک دانشمند تعلق میگیره و جایزه نوبل در سال ۱۸۹۵، به وصیت کارخانهدار و شیمیدان سوئدی، آلفرد نوبل پایهگذاری شده.

الفرد نوبل کیست؟
دانشمند و شیمیدان سوئدی که مخترع دینامیت بود؛ در پی آزمایشهای مکرر موفق شد تا دینامیت را به عنوان مهیب ترین مواد منفجره اختراع نماید.
این ماده انفجاری گرچه انقلاب بزرگی در کشف معادن، راهسازی و حفر تونل به وجود آورد ، ولی برعکس خواسته ی نوبل، در راه تهیه سلاحهای جنگی و کشتار و تخریب نیز به کار گرفته شد.
آلفرد نوبل علاوه بر آن در زمینه های گوناگون موفق به ثبت ۳۵۵ امتیاز نامه از اختراعات و ابتکارات خود شد و با بهره برداری سریع از این اختراعات به ایجاد ۹۰ کارخانه و شرکت در ۲۰ کشور جهان دست زد.
در سال ۱۸۹۵ زمانی که اسم خودش را در یک روزنامه ی فرانسوی به عنوان تاجر مرگ میبیند تصمیم میگیرد که ۹۴ درصد ثروت خودش را به پروژه های علمی که برای بشریت سودمند هستند اختصاص دهد.
اولین دوره جوایز نوبل در سال ۱۹۰۱ پنج سال پس از مرگ آلفرد نوبل برگزار شد.
جایزه نوبل در رشته های شیمی، ادبیات، فیزیک و فیزیولوژی و پزشکی، اقتصاد و صلح به برندگان اهدا می شود.
جایزه ای که به برندگان نوبل اهدا می شود شامل یک مدال طلا و ۱.۱ میلیون دلار پول نقد و یک دیپلم افتخار می باشد.
مدال نوبل تا قبل از سال ۱۹۸۰ از طلای ۲۳ عیار ساخته می شد اما از آن به بعد از طلای سبز ۱۸ عیار ساخته شده و بر روی آن یک روکش طلای سفید ۲۴ عیار اضافه می شود.
مراسم جایزه نوبل هر سال در استکهلم، سوئد برگزار می شود اما مراسم اهدای جایزه صلح نوبل در اسلو، نروژ برگزار می شود. (زمانی که آلفرد نوبل زنده بود سوئد و نروژ تحت یک پادشاهی متحد بودند.)
جوایز نوبل به جز جایزه ی صلح نوبل را نمی توان به بیش از سه نفر اهدا کرد.
بر روی مدال صلح نوبل جمله ” Pro pace et braternitate gentium ” حک شده که به معنی ” صلح و برادری مردم ” می باشد.
برندگان نوبل چگونه انتخاب می شوند ؟
هیئتهای مخصوص بررسی جایزه
چهار هیئت مخصوص به همراه کمیته نوبل نروژ بر اساس اساسنامه بنیاد نوبل اهدای جایزه به افراد را بررسی میکنند.
۱-فیزیک و شیمی

فرهنگستان پادشاهی علوم سوئد وظیفه انتخاب برنده جایزه نوبل در
رشتههای فیزیک و شیمی را برعهده دارد.
۲-اقتصاد
فرهنگستان پادشاهی علوم سوئد وظیفه انتخاب برنده و «جایزه علوم اقتصادی بانک مرکزی سوئد به یاد آلفرد نوبل» که به جایزه نوبل اقتصاد شناخته می شود را برعهده دارد.
۳- ادبیات

آکادمی سوئد وظیفه انتخاب برنده جایزه نوبل در رشته ادبیات را برعهده دارد.

۴- فیزیولوژی و پزشکی
انستیتوی کارولینسکا وظیفه گزینش برنده جایزه نوبل در رشته فیزیولوژی و پزشکی را برعهده دارد.
۵- صلح

کمیته نوبل نروژ وابسته به استورتینگ (پارلمان نروژ) وظیفه بررسی
نامزدها برای جایزه صلح را بر عهده دارد
کمیتههای تخصصی بررسی نامزدها
پنج کمیته نوبل از جمله کمیته نروژی برای جایزه صلح به منظور انتخاب برترینها ، بررسی و مطالعه میکنند. کمیتههای پنجگانه نوبل هر کدام سه تا پنج عضو دارند که توسط هیئت مربوط تعیین میشوند.
چه کسانی میتوانند نامزدهای نوبل را معرفی کنند؟
هیچ فردی نمیتواند خود را نامزد جایزه نوبل کند، اما افراد زیر
میتوانند معرف نامزدهای جوائز نوبل باشند. برندگان سابق جوائز نوبل (در رشته مخصوص خود)
اعضاء هیئت اعطاء جوایز و اعضاء کمیتههای نوبل (در رشته مخصوص خود)
استادان برجسته دانشگاه و آنهایی که توسط اعطاء کنندگان جوایز انتخاب میشوند.
ناشر اثر نامزد. (در مورد ادبیات) اعضاء سازمانهای پارلمانی یا حقوقی بین المللی (برای جایزه صلح) اعضاء پارلمانها و کابینهها (برای جایزه صلح). اولین جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی در سال ۱۹۰۱ به امیل آدولف فون برینگ، از آلمان اهدا شد

آخرین جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی در سال ۲۰۲۲ به سوانته پبو،از سوئد اهدا شد
جایزه ی نوبل پزشکی بازهم در دست زیست شناسان
امسال هم مثل سال گذشته این زیست شناسان بودن که تونستن جایزه
نوبل را کسب کنن
سوانته پابو دانشمند زاده ای سوئدی است که پدرش سونه بریسترم
بیوشیمی دانی بوده که در سال ۱۹۸۲ برنده ی نوبل پزشکی شده و وی
مصداق ژن خوب در دنیای علمی است
موضوع کاری که پابو توانست با آن برنده ی نوبل بشه ژنوم انسان تباران منقرض شده و تکامل انسان است .
این موضوع، تعیین توالی ژنوم نئاندرتال، یکی از خویشاوندان
منقرضشده انسان امروزی بود.
همچنین، او کشف هیجانانگیزی در مورد یک انسانتبار ناشناخته به نام “دنیسووا)Denisova(“را انجام داد.
پابو یک رشته ی جدید به اسم پالئوژنتیک Paleogenetics رو بنیان گذاری کرد
این رشته از روشهای ژنتیک برای مطالعه در مورد انسانهای اولیه و
سایر جمعیتهای باستانی استفاده میکنه.
پابو و همکارانش در سال ۱۹۹۷ توالییابی موفقیتآمیز “DNA میتوکندریایی”(mtDNA) نئاندرتال را گزارش کردن که از نمونهای
یافت شده در غار “کلاین فلدهوفر گروت” (Kleine Feldhofer Grotte) به دست آمده بود.
پابو در سال ۲۰۰۶، طرحی را برای بازسازی کل ژنوم نئاندرتالها
ارائه کرد.
در فوریه ۲۰۰۹، در نشست سالانه “انجمن پیشبرد علوم آمریکا )AAAS(“در شیکاگو اعلام شد که موسسه انسانشناسی تکاملی ماکس پلانک، نخستین نسخه پیشنویس ژنوم نئاندرتال را تکمیل کرده است.
پابو کل ژنوم نئاندرتال را توالی یابی کرد که در مقایسه باژنوم انسان مدرن، همپوشانی تا 9 درصد را با ژنوم افراد اروپایی و آسیایی تبار نشان داد .این کشف این تصور را که این دو گونه با هم آمیخته اند، تایید کرد.
پابو در سال۲۰۱۰، مقاله ای درباره ی توالی یابی mtDNA گرفته شده از یک استخوان انگشت ۴۰۰۰۰ ساله کشف شده که در غار Denisova در روسیه پیدا شده بود را منتشر کرد
این توالی به قدری منحصر به فرد بود که حضور یک گونه هومینین قبلاً ناشناخته به نام دنیسووان ها را که همزمان با انسان ها و نئاندرتال ها وجود داشتند را آشکار کرد.
هر سه گونه با یکدیگر زاد و ولد کردند و مردمان آسیای جنوب شرقی و ملانزیای مدرن تا 6 درصد از DNA خود را با دنیسووان ها به اشتراک گذاشتند.

کار پابو به ایجاد نظم و انضباط مدرن کمک کردpaleogenomics، که در آن از ژنوم گونه های زنده و بقایای حفظ شده اجداد منقرض شده آنها برای بازسازی چگونگی تکامل گونه ها و جمعیت ها در طول زمان استفاده می شود
نتایج این پژوهش نشان داد که استخوان متعلق به یکی از اعضای منقرضشده سردهای از انسانسایان است که هنوز شناخته نشده بود. این نخستین بار بود که یک انسانتبار ناشناخته با استفاده از تجزیه و تحلیلDNAکشف شد.
پابو و همکارانش در مه ۲۰۱۰، پیشنویس توالی ژنوم نئاندرتال را در مجله “ساینس)Science(“منتشر کردند.
پابو در سال ۲۰۱۴، کتاب “انسان نئاندرتال: در جستجوی ژنومهای گمشدهNeanderthal Man: In Search of Lost(“
)Genomes را منتشر کرد که در آن به صورت ترکیبی از خاطرات و علم عامه، داستان تلاشهای پژوهشی برای بررسی ژنوم نئاندرتال را همراه با افکار خود در مورد تکامل انسان بیان میکند.
در سال ۲۰۲۰، پابو مشخص کرد که تأثیرات شدیدتری بر قربانیان از جمله ضرورت بستری شدن در بیمارستان و آسیبپذیری در برابر بیماری کووید-۱۹ از طریق تجزیه و تحلیل DNA وجود دارد که در گونههای ژنتیکی در ناحیه کروموزومی ۳ بیان میشود. این ویژگیها با میراث نئاندرتال اروپایی مرتبط هستند. این ساختار خطرات بیشتری را تحمیل میکند و نشان میدهد که افراد تحت تاثیر این ویژگیها ممکن است به شکل شدیدتری از بیماری مبتلا شوند.
نویسنده: معصومه بخشی